گلاب به مایعی گفته میشود که از گل محمدی (نام علمی: Rosa × damascena) استخراج کنند و معطر است. گلاب به دستاورد تقطیر گلهای درختچه گل سرخ تازه چیده شده با آب که اسانس آن از محلول آبکی، جدا شده باشد گفته میشود که باید در ظرفهایی که دارای مقدار اندکی هوا باشد نگهداری گردد. از تقطیر مجدد گلاب، فراوردهای به دست میآید که به آن گلاب دو آتشه میگویند. اگر مجداً گلاب دو آتشه را تقطیر کنند گلاب غلیظی از نظر اسانس به دست میآید که فوقالعاده معطر بوده و در حقیقت گلاب ناب و خالص است.
گلاب اصل، شفاف، روشن، بدون رسوب است و بوی آن بوی مطبوع گل محمدی و فاقد بوی ترشیدگی است. طعم گلاب نیز سنگین و کمی مایل به تلخی است که از جمله مهمترین نشانههای اصل بودن گلاب به شمار میرود.
«اسانس گل سرخ یا رز یا محمدی، چون گرانترین اسانس دنیا است هرگرم آن معادل یک گرم طلا در بازار جهانی است.»
ایرانیان از نخستین کسانی هستند که از گذشتههای دور به ویژگیهای خوراکی و درمانی گل سرخ (محمدی) پی بردهاند. طبق اسناد بینالمللی، مبداء تولید گلاب، ایران و مبداء تولید اسانس گل سرخ (محمدی) و عصاره گلبرگهای تازه، یونان ذکر شدهاست.
«گل سرخ یا رز یا محمدی، گیاهی است که بومی ایران است و خاستگاه و موطن اصلی آن ایران است که تا حدود ۳۵۰ سال پیش غیراز ایران جایی دیگر رویش نداشته است و در زمان سلسله صفویه و زمانی که دولت عثمانی همسایه ایران بوده است، این گل و کلیه دستگاههای گلابگیری از ایران به ترکیه وسپس به سوریه و بلغارستان برده شده است.»
گزارش ابن خلدون حاکی بر این است که در قرن ۸ و ۹ میلادی گلاب یکی از اقلام مهم تجاری ایران بودهاست که از طریق جاده ابریشم به هند و چین صادر میشدهاست. مرکز اصلی تولید آن در ایران سرزمین فارس و بیشترین کارگاههای تولید گلاب در لایزنگان و داراب استان فارس بر پا بودهاست. بطوریکه روزانه ۳۰۰۰۰ بطری از میمند فارس در زمان خلیفه بغداد بین سالهای قبل از ۸۱۰–۸۱۷ به آن شهر صادر میشدهاست.
براساس مدارک جدید، ایرانیان اولین قومی بودند که از گل سرخ، اسانس و گلاب را به روش تقطیر به دست آوردند و سپس این فن را به سایر نقاط دنیا انتقال دادند. ابن سینا دانشمند بزرگ ایرانی، تحقیقات وسیعی در مورد استخراج اسانسها به روش تقطیر داشتهاست.
سالانه در کاشان، در مراسم جشن گلابگیری ۱۵۰۰۰ تن گلاب سنگین تولید میشود
ترکیبات
مواد اصلی تشکیل دهنده اسانس گل محمدی عبارتند از. سیترنلول ۵۵ ۳۴٪، گرانتول ۴۰ ۳۰٪، استاروپنین ۲۶ ۲۲٪، و فنیل اتانول ۳ ۵/۱٪
شما می توانید لیستی از تولید کنندگان گلاب را در وب سایت ویکیوز مشاهده کنید.
منبع: ویکی پدیا
گلاب گیری سنتی:
ابتدا دیگ مسین را بر اجاق قرار می دهند.بعد به اندازه ۳۰ کیلوگرم گل داخل دیگ ریخته و به مقدار ۴۰ لیتر آب اضافه می کنند.
برای جلوگیری از هدر رفتن بخار با واشر پلاستیکی محل اتصال بین دیگ و تغار آب بندی می شود. برای کنترل فشار بخار با پیچ و مهره، تغار به دیگ بسته می شود.
پارچ مسین را در آب گذاشته به وسیله لوله های چدنی آن را مهار می کنند تا به سطح آب نیاید. آنگاه نی چه آلومینیومی را از یک سو در دیگ و از سوی دیگر در پارچ قرار می دهند. گلاب و بخار آب در نی چه تازاویه خمش آن پیش می روند ولی پس از خمش لوله تنها بخار گلاب است که به طرف پارچ پیش می رود و به سبب سردی محیط استخر به مایع تبدیل می شود .
درجه حرارت روی ۹۵ درجه کنترل می شود. درطی گلابگیری شدت شعله آتش باید ملایم و یکنواخت باشد. هر چه زمان تقطیر بیشتر باشد، محصول بهتری به دست خواهد آمد.
تفاله های مانده دردیگ گلاب که بنگل نامیده می شود، به مصرف دام و کود باغی میرسد.
قیمت هر کیلو گل محمدی بسته به کیفیت بین ۲۵۰۰ تا۳۵۰۰ تومان است. از هر کیلو گل ۵/۱ لیتر گلاب درجه یک به دست می آید. که قیمت هر لیتر آن ۲۴۰۰ تومان می باشد.
گلاب گیری صنعتی:
باتوجه به توسعه سطح زیرکشت گل محمدی نیاز به وجود دستگاه های صنعتی با ظرفیت بیشتر پیدا می شود. قسمت های مختلف دستگاه های صنعتی علاوه بر دیگ بخار و ستون مبرد شامل دستگاه سختی گیر، ترموستات، پرکن، پاستوریزاتور و دستگاه بسته بندی است.
در روش صنعتی فرآیند گلابگیری، ازراه تقطیر با بخار آب انجام می شود اما در روش سنتی تقطیر از راه تقطیر با آبانجام میشود.
در تولید صنعتی گلاب یا عرقیجات از ماشین آلاتی که قطعات آن از استیل زنگ نزن است، استفاده میشود. ابتدا گل محمدی در دیگهای استیل قرار گرفته و حرارت دادن غیرمستقیم (بخار آب) از لابلای مخلوط گل عبور داده میشود. بخار حاصل شده در مبرد یا سردکن که دارای جریان آب سرد میباشد، خنک می شود و بعد از تبدیل شدن به مایع که همان گلاب است به مخازن استیل منتقل می شود.
درمرحله بعد عملیات پاستوریزاسیون و صاف نمودن گلاب آغاز میگردد. گلاب به عمل آمده از فیلترهای کاغذی یا پلاستیکی بسیار ریز عبور داده شده سپس در منبع پرکردن بطریها و یا مخازن بزرگ، برای ذخیره سازی وارد می شود.
گلاب در بطریهای شیشهای یا یکبار مصرف ریخته می شود. پس از دربندی برچسبگذاری شده و بطریها داخل کارتن قرار میگیرند. در روش صنعتی، گلاب حاصله از نظر ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی ومیکروبی مطابق استاندارد خواهد بود.
انواع گلاب:
گلاب سنگین(درجه یک): گلابی است که در یک لیتر آن دست کم ۳۵/۰ گرم اسانس وجود داشته باشد و از ریختن ۳۰ کیلوگرم گل مرغوب (چیدن آن غیر از ساعات آفتابی روز باشد) ۴۰ لیترگلاب به دست آید.
گلاب سبک (درجه دو): استحصال ۴۰ لیتر گلاب که ازدست کم ۱۵کیلوگرم گل بدست می آید.
گلاب دو آتشه: چنانچه پس از یکبار گلاب گیری دوباره به جای ریختن آب روی گل های دیگ، گلاب به دست آمده قبلی رابریزیم؛ در این حالت گلاب مجددا با گل تازه تقطیر می شود.
گلاب پس آب: درصورتی که بعد ازعمل تقطیر ازتفاله های گل دوباره گلاب گیری شود، گلاب به دست آمده را که از کیفیت پایینی برخودار است را پس آب می گویند.
گلاب زیرعطری: گلابی که برای تولید آن به جای گرفتن ۴۰ لیتر گلاب معمول از ۳۰ کیلوگرم گل، تنها ۷ لیتر گلاب گرفته می شود وبیش تر گرفتن عطر آن مورد نظر است .
گلاب ناب مزه گس و تلخی دارد. شفاف و بدون رنگ است. هرقدر گلاب تلخ تر باشد اصل تر است البته باید توجه داشت که تلخی گلاب هم باید طبیعی بوده و اسانس مصنوعی نداشته باشد
شما می توانید لیستی از تولید کننده های گلاب را در وب سایت ویکیوز مشاهده کنید.
خواص بیشمار گلاب:
گلاب از تقطیر گلبرگ های گل محمدی طی فرآیند هایی که معروف به گلاب گیری هست بدست میاد. ایرانیان باستان از قرن ها پیش مزایای گل محمدی (گل سرخ) را کشف کرده و از آن استفاده های مختلفی میکردند. برای ما نسل های جدید هم عطر گلاب همیشه یاد آور دوران خوش زندگی کودکانه و شربتهای خوشمزه و شله زرد وحلوا و… هست. تا حالا فقط شنیده بودم که گلاب برای از بین بردن منافذ پوست خیلی خوبه. ولی در این مطلب متوجه میشیم که این مایع خوش عطر چه خواص شگفت انگیزی داره.
گلاب بین ما ایرانی ها به عنوان یک طعم دهنده استفاده میشه. البته که در مراسمات مذهبی و یا عزاداری های ما هم نقش ویژه ای داره که در ادامه دلایلش رو توضیح میدیم.
گلاب یک ضد التهاب، ضد باکتری، ضد عفونی کننده و آرامش بخش برای پوست شماست. این ماده باعث شستشوی گرد و خاک و چربی اضافی از روی پوست شما میشه. همچنین گردش خون رو در زیر پوست افزایش میده و باعث رشد سلول های جدید پوستی و توازن سطح PH پوست میشه.
گلاب میتونه دارویی مناسب برای اگزما، آکنه و آفتاب سوختگی باشه بدون اینکه حاوی حتی ذره ای از مواد شیمیایی و یا عوارض باشه. حتی این مایع میتونه برای نوزادان و سالمندان که حساس تر هم هستند مناسب باشه و استفاده بشه.
خواص گلاب
استفاده از گلاب برای پوست به هیچ وجه باعث خشکی پوست و یا ایجاد حساسیت نمیشه. وقتی که پشه یا حشره ای بدن رو نیش میزنه، استفاده از گلاب میتونه باعث جلوگیری از عفونت و زخم شدنش بشه.
با استفاده از گلاب برای موهاتون، میتونید درخشش بیشتری به موهاتون بدید. ریشه مو ها رو قوی میکنه و به رشد سریع موها کمک میکنه. خواص ضد التهابی و ضد عفونی کننده گلاب میتونه برای درمان شوره و پوسته سر مناسب باشه.
عطر و بوی گلاب یک ضد افسردگی قوی هست که باعث آرامش اعصاب میشه. خلق و خو های تند رو بهبود میبخشه و از تنش در بدن و ذهن شما جلوگیری میکنه. به همین دلیل هم هست که در مراسمات عزاداری ما زیاد ازش استفاده میشه.
اگر یک روز بد داشتید و به یک باغ گل رز هم دسترسی داشتید، خودتون رو در حمام با گلاب و گلبرگ های گل محمدی شستشو بدید. این میتونه آرامش فوق العاده ای بهتون بده. گلاب میتونه برای رفع خستگی و از بین بردن اثر تنش های روزانه یک تسکین فوق العاده باشه.
گلاب در درمان زخم معده، فشار خون بالا، سوء هاضمه و گردش خون ضعیف بسیار موثره. میتونه برای بیماری های قلبی مفید باشه و از استرس و اضطراب جلوگیری کنه.
اگر گلاب رو در طبخ غذاهاتون استفاده میکنید توصیه میشه برای نگهداری خواص و همچنین عطر بی نظیرش اون رو در مرحله آخر طبخ به غذاتون اضافه کنید.
سه مشت گلبرگ گل محمدی رو به خوبی شستشو بدید و روی حرارت کم و ملایم بذارید تا آب بندازه و به جوش بیاد. وقتی یکی دو دقیقه جوشید زیرش رو خاموش کنید و بذارید به آرومی خودش خنک شه و شما به زور خنکش نکنید. بعد هم بریزید توی بطری و ازش برای پوست و موتون استفاده کنید.
گلاب یک خوشبو کننده ارزان هم هست. بدون هیچگونه مواد شیمیایی و مضر.
وب سایت ویکیوز معرفی کننده تمامی توزیع کننده ها و تولید کننده های گلاب می باشد شما می توانید لیستی کامل از این شرکت ها را در این وب سایت مشاهده نمایید.